Lịch sử và Hành trình của Thầy Mikao Usui – Nhà sáng lập Reiki

Giới thiệu / Introduction

Mikao Usui (1865–1926) là người khai sáng hệ thống Reiki, một phương pháp chữa lành bằng năng lượng có nguồn gốc từ Nhật Bản. Thuật ngữ “Reiki” (霊気) trong tiếng Nhật được ghép từ chữ rei (linh hồn, thiêng liêng) và ki (năng lượng), nghĩa là “linh khí” hay năng lượng tinh thần

. Hệ thống Reiki do thầy Usui phát triển vừa mang tính tâm linh vừa thực tiễn, bao gồm kỹ thuật đặt tay để truyền năng lượng chữa lành và những nguyên lý sống hướng thiện. Bài báo cáo này sẽ trình bày một cách có hệ thống về tiểu sử và hành trình tu tập tâm linh của thầy Usui dẫn đến việc khai sáng Reiki, lịch sử hình thành hệ thống Reiki dưới cả góc nhìn tâm linh và tư liệu lịch sử, nguồn gốc của khái niệm “Reiki” và các biểu tượng Reiki trước khi hệ thống của Usui ra đời, quá trình hình thành các biểu tượng Reiki (do thầy Usui sáng tạo, được “nhận” trong lúc tu tập, hay có xuất xứ từ các truyền thống khác), cùng dòng thời gian chi tiết về sự phát triển của Reiki từ trước năm 1922 cho đến khi lan rộng ra toàn thế giới. Cuối cùng, bài viết sẽ đề cập đến các dẫn chứng khoa học và nghiên cứu thực nghiệm (nếu có) về Reiki và hiệu quả chữa lành bằng năng lượng của phương pháp này.

1. Tiểu sử Mikao Usui và hành trình tâm linh dẫn đến khai sáng Reiki

Thầy Mikao Usui (1865–1926), người khai sáng hệ thống Reiki – Master Mikao Usui (1865–1926), founder of the Reiki system.

Mikao Usui sinh ngày 15 tháng 8 năm 1865 tại làng Taniai (nay thuộc Miyama-cho), tỉnh Gifu, Nhật Bản

. Ông xuất thân trong một gia đình theo Phật giáo Tendai và từ nhỏ đã ham học hỏi về nhiều lĩnh vực như lịch sử, y học, tâm lý và tôn giáo

. Trong quá trình trưởng thành, Usui đã du hành sang phương Tây và Trung Quốc để học tập, nhưng cuộc sống ông gặp không ít thăng trầm và thất bại

. Dù vậy, ông luôn kiên trì tu dưỡng cả thể chất lẫn tinh thần, rèn luyện bản thân vượt qua nghịch cảnh. Về đời sống cá nhân, Mikao Usui kết hôn với bà Suzuki Sadako và có hai người con (một trai, một gái)

Khoảng đầu thập niên 1920, sau nhiều năm tìm kiếm con đường tâm linh và tri thức, Mikao Usui quyết định thực hiện một khóa tu khổ hạnh. Ông lên núi Kurama (một ngọn núi linh thiêng gần Kyoto) để thiền định và nhịn ăn trong 21 ngày

. Vào ngày thứ 21 của khóa tu – theo truyền thuyết Reiki – Usui đã có một trải nghiệm tâm linh hết sức mạnh mẽ: một tia sáng hoặc luồng năng lượng lớn bất ngờ giáng xuống đỉnh đầu, khiến ông đạt đến trạng thái “khai ngộ” và cảm nhận được năng lượng Reiki tràn ngập cơ thể

. Sự kiện huyền bí này được xem là khoảnh khắc Usui “nhận” được năng lượng vũ trụ và hiểu rõ phương pháp chữa lành độc đáo sau này gọi là Reiki. Ngay sau trải nghiệm đó, Usui thử đặt tay tự chữa cho bản thân và gia đình và nhận thấy hiệu quả tức thì cho nhiều loại bệnh tật

. Trải nghiệm trên núi Kurama chính là bước ngoặt tâm linh quan trọng nhất trong cuộc đời thầy Usui, đánh dấu sự ra đời của hệ thống Reiki.

Nhận thức rằng “sẽ ý nghĩa hơn nếu trao truyền rộng rãi năng lực này cho nhiều người, thay vì giữ cho riêng gia đình mình”

, Usui quyết định chia sẻ phương pháp Reiki với cộng đồng. Ông rời núi trở về và vào tháng 4 năm 1922, Usui mở một phòng khám và trung tâm giảng dạy Reiki tại quận Aoyama, Tokyo

. Tại đây, ông vừa chữa bệnh cho rất nhiều bệnh nhân, vừa tổ chức các lớp truyền dạy Reiki công khai. Nhờ hiệu quả chữa lành kỳ diệu, danh tiếng của Usui nhanh chóng lan rộng, người dân từ khắp nơi tìm đến trung tâm của ông ở Tokyo để xin được trị liệu và học Reiki.

Reiki mà chúng ta biết và thực hành ngày nay là những gì Mikao Usui đã giảng dạy. Ông sinh ngày 15 tháng 8 năm 1865 trong một gia đình Phật giáo giàu có tại làng Tainiai-mura, thuộc quận Yamagata, vùng Gifu, Kyoto. Gia đình Usui khuyến khích ông học hành, và ông đã theo học tại một trường tu viện Phật giáo Tendai truyền thống. Tại đây, ông nghiên cứu nhiều loại hình võ thuật, cũng như tâm lý học, y học, bói toán và thần học của các tôn giáo trên thế giới. Ông cũng đã du hành đến Trung Quốc và phương Tây để nghiên cứu y học của họ.

Cuối cùng, ông trở lại với Phật giáo, trở thành một tu sĩ Phật giáo Tendai, sống gần núi Kurama trong một tu viện và tiếp tục các nghiên cứu của mình. Trong thời gian sống tại tu viện, ông tham gia một khóa đào tạo 21 ngày, Isyu Guo, để tìm kiếm sự giác ngộ. Trong 21 ngày, ông sống trong một hang động, nhịn ăn, cầu nguyện và thiền định. Vào sáng ngày thứ 21, ông trải qua một sự kiện huyền bí, nhận được cảm hứng cho hệ thống chữa lành của mình - Reiki.

Ông mở trường học/bệnh xá đầu tiên vào năm 1922 tại Harajuku, Tokyo. Hệ thống của ông rất đơn giản, với một cuốn sổ tay nhỏ, chỉ dạy các vị trí đặt tay trên đầu, bổ sung thêm các vị trí khác cho các vấn đề cụ thể. Trường học của ông cung cấp dịch vụ chữa lành cũng như các bài giảng tâm linh, được cung cấp miễn phí hoặc với giá rất rẻ, và cũng chấp nhận trao đổi, nơi học viên làm việc cho bệnh xá để đổi lấy các bài giảng của ông.

Năm 1925, việc thực hành của ông phát triển đến mức ông mở một trường học lớn hơn ở Nakano, ngay ngoại ô Tokyo. Lúc này, ông cũng bắt đầu đi lại nhiều hơn, giảng dạy và nói về Reiki, và các học viên cao cấp của ông tiếp tục công việc của ông khi ông vắng mặt.

Tiến sĩ Mikao Usui qua đời vào ngày 9 tháng 3 năm 1926, hưởng thọ 62 tuổi. Ông được chôn cất tại Sigunami-Ku, Tokyo, trong khuôn viên chùa Saihoji. Một bia tưởng niệm lớn sau đó được các học viên của ông dựng lên cạnh mộ ông, với phần mô tả về cuộc đời và công việc của ông. Phần lớn những gì chúng ta biết về ông được lấy từ bản dịch của bia tưởng niệm này.

Ba Cấp Độ Giảng Dạy của Usui

Các bài giảng của ông được chia thành sáu cấp độ, bao gồm Shoden (4 cấp), Okuden và Shinpi-den.

Shoden là cấp độ sơ cấp, nơi học viên tập trung vào việc nâng cao tâm linh của bản thân trước khi có thể chuyển sang cấp độ tiếp theo.
Okuden là cấp độ thứ hai, bao gồm việc chữa lành trực tiếp bằng tay và chữa lành từ xa.
Shinpi-den là cấp độ cuối cùng, tức là các bài giảng Bí mật/Huyền bí, và không nhiều học viên tiến tới cấp độ này.

Mặc dù không ai biết con số chính xác, người ta tin rằng ông đã truyền dạy hệ thống chữa lành của mình cho hơn 2000 người, với 15-17 người được nâng lên cấp độ cuối cùng, Shinpi-den, hay còn gọi là Reiki Master ngày nay.

2. Lịch sử hình thành Reiki – Góc nhìn tâm linh và lịch sử thực chứng

Reiki được hình thành vào đầu thập niên 1920 dựa trên kinh nghiệm tâm linh đột phá của Mikao Usui, nhưng quá trình định hình hệ thống này bao gồm cả phương diện huyền học lẫn các sự kiện lịch sử cụ thể. Dưới góc nhìn tâm linh, Reiki được xem là kết quả của sự khai sáng mà thầy Usui đạt được – một món quà thiêng liêng từ vũ trụ. Bản thân Usui mô tả Reiki như “Đại linh năng của vũ trụ” và coi việc tu tập Reiki là con đường giúp con người khỏe mạnh, cân bằng tinh thần và hạnh phúc

. Ông đã đề ra Năm nguyên lý Reiki (ảnh hưởng từ các khuyến dụ của Minh Trị Thiên Hoàng) làm nền tảng đạo đức cho học viên: “Chỉ hôm nay: đừng giận, đừng lo; biết ơn; chăm chỉ rèn luyện; đối đãi tử tế”

. Về mặt tâm linh, Reiki không gắn liền với một tôn giáo cụ thể nào mà hướng tới tính phổ quát: bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận Reiki thông qua tự tu dưỡng và thực hành thiền định

. Usui nhấn mạnh rằng năng lượng Reiki khởi nguồn từ bên trong mỗi người và việc chữa lành bằng Reiki đồng thời giúp “thăng hoa tinh thần, đạt tâm an tĩnh của bậc thánh nhân”

Từ góc nhìn lịch sử thực chứng, sự hình thành của Reiki được ghi nhận qua các sự kiện và tư liệu cụ thể. Sau khi mở trung tâm Reiki ở Tokyo (1922), Usui Sensei thu hút rất nhiều học viên. Năm 1923, thảm họa động đất Kanto xảy ra, gây thiệt hại nặng nề ở Tokyo. Thầy Usui đã tận tâm dùng Reiki để cứu chữa cho các nạn nhân bị thương và ốm đau sau động đất

. Hoạt động cứu trợ này càng làm tăng uy tín cho Reiki như một phương thức chữa lành hiệu quả trong cộng đồng. Do số người tìm đến học và trị liệu quá đông, năm 1925 Usui dời trung tâm tới một cơ sở lớn hơn ở Nakano, ngoại ô Tokyo

. Trong những năm cuối đời, ông còn đi khắp Nhật Bản theo lời mời để truyền dạy Reiki tại các địa phương xa như Kure, Hiroshima, Saga, Fukuyama

Về tư liệu lịch sử, nguồn thông tin quan trọng nhất về cuộc đời và sự nghiệp Usui là bia tưởng niệm Usui Memorial do các môn đệ dựng lên năm 1927 tại Tokyo. Bia đá này (khắc chữ Hán cổ) tóm lược tiểu sử và công đức của Usui, xác nhận rằng ông đã truyền dạy Reiki cho hơn 2000 người trong đời mình

. Văn bia ca ngợi Usui là một “vị thầy” đã tìm ra “phương pháp chữa bệnh linh diệu” và nêu rõ triết lý sống của ông gắn với Reiki

. Tư liệu này cũng ghi rằng sau khi Usui qua đời, các học trò ưu tú đã tiếp tục sự nghiệp phổ truyền Reiki

. Như vậy, dưới ánh sáng của sử liệu, Reiki không phải huyền thoại vô căn cứ mà là một hệ thống chữa lành có thật, do Usui sáng lập và được tổ chức truyền bá qua Hội Usui Reiki Ryoho Gakkai (tổ chức do các môn đệ của Usui thành lập ngay sau khi ông mất để duy trì di sản Reiki).

Cần lưu ý rằng một số chi tiết về cuộc đời Usui từng bị hiểu sai trong giai đoạn Reiki mới du nhập phương Tây. Chẳng hạn, có giai thoại kể rằng Usui từng là mục sư Kitô giáo hay tiến sĩ thần học, nhưng những điều này không được chứng thực và không xuất hiện trong bia tưởng niệm

. Thực tế, Mikao Usui là một cư sĩ (lay priest) Phật giáo Tendai và có pháp danh, chứ không phải “bác sĩ” hay giáo sĩ theo nghĩa Tây phương

. Nhờ các nghiên cứu lịch sử của cả học giả Nhật Bản và phương Tây cuối thế kỷ 20, bức tranh chân thực về thầy Usui và sự hình thành Reiki đã được sáng tỏ trên cả hai phương diện: một bên là truyền thuyết tâm linh cao đẹp, một bên là chứng cứ lịch sử rõ ràng. Sự kết hợp này cho thấy Reiki ra đời trong bối cảnh giao thoa giữa nhu cầu tâm linh và xã hội Nhật Bản thời bấy giờ (khi các phương pháp trị liệu bằng năng lượng và “đặt tay” đang thịnh hành)

, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong của Mikao Usui trong việc hệ thống hóa một phương pháp chữa lành độc đáo để truyền lại cho hậu thế.

3. Nguồn gốc khái niệm “Reiki” và các biểu tượng Reiki trước thời Usui

Trước khi Mikao Usui khai sáng hệ thống Reiki của riêng mình, khái niệm về một năng lượng sống phổ quát và việc sử dụng biểu tượng linh thiêng trong tu tập đã hiện diện trong nhiều truyền thống phương Đông. Từ “Reiki” (霊気) vốn đã tồn tại trong tiếng Nhật, mang nghĩa là linh khí hoặc “khí” (năng lượng) từ trời đất

. Thuật ngữ này bắt nguồn từ chữ Hán “靈氣” (linh khí) trong văn hóa Trung Hoa, chỉ những dấu hiệu huyền diệu hay bầu không khí thần bí

. Nói cách khác, trước thời Usui, người Nhật đã quen với khái niệm “khí” (ki) như là năng lượng sinh lực lưu thông trong vạn vật (tương tự như Qi/Chi trong truyền thống Trung Hoa hay prana trong Ấn Độ giáo). Các phương pháp dưỡng sinh và trị liệu bằng khí cũng không xa lạ – ví dụ, teate (手当て, “đặt tay”) là một hình thức dân gian dùng đôi tay để chữa lành đã phổ biến ở Nhật Bản vào cuối thế kỷ 19

. Bối cảnh này tạo tiền đề để một hệ thống như Reiki (lấy linh khí làm nền tảng) có thể được đón nhận. Tuy nhiên, trước Usui, chưa có hệ thống nào tên là “Reiki” được hệ thống hóa đầy đủ; khái niệm Reiki chủ yếu tồn tại rải rác trong ý niệm về năng lượng tâm linh và phép chữa bệnh truyền thống.

Về các biểu tượng Reiki, đây là những ký hiệu hoặc mật chú linh thiêng được dùng trong thực hành Reiki để hỗ trợ tập trung năng lượng. Trước thời Usui, việc sử dụng biểu tượng để truyền đạt các chân lý tâm linh đã có trong Phật giáo Mật tông và Thần đạo Nhật Bản. Thực tế, Mikao Usui là người am hiểu sâu sắc về Phật giáo: ông là tín đồ suốt đời của phái Tendai và từng có ba năm tu thiền trong một thiền viện phái Thiền Tông (Zen)

. Trong các truyền thống đó, hành giả thường sử dụng các chân ngôn (thần chú) và bí ấn (biểu tượng vẽ hoặc chữ cổ) để kích hoạt năng lượng và đạt trạng thái giác ngộ. Chẳng hạn, Mật tông sử dụng các bija (chữ cái Phạn ngữ tượng trưng cho năng lượng của chư Phật hoặc các khái niệm như Từ Bi, Trí Tuệ). Tại Nhật Bản, sự kết hợp giữa chữ Sanskrit và chữ Hán trong các biểu tượng tôn giáo cũng khá phổ biến

. Do đó, trước Usui, nhiều biểu tượng linh thiêng liên quan đến chữa lành và khai sáng đã lưu truyền trong kinh điển Phật giáo và thực hành tâm linh (ví dụ: ký tự 光明 “quang minh” biểu thị ánh sáng đại giác ngộ, hay các ký tự thần bí được vẽ trong các nghi lễ Thần đạo).

Các nghiên cứu hiện đại cho thấy bốn biểu tượng Reiki mà Usui sử dụng trong hệ thống của mình (thường được biết đến với tên gọi theo âm Hán Nhật hoặc biệt danh: Cho Ku Rei, Sei He Ki, Hon Sha Ze Sho Nen, và Dai Ko Myo) thực ra được cấu thành từ chữ viết và ký hiệu đã có từ trước chứ không phải hoàn toàn do Usui tự nghĩ ra

. Cụ thể, biểu tượng Khoảng Cách (Hon Sha Ze Sho Nen) và Biểu tượng Sư phụ (Dai Ko Myo) hoàn toàn dựa trên các ký tự Kanji tiếng Nhật hoặc thành ngữ chữ Hán, có thể tra được nghĩa trong từ điển

. Đáng chú ý, tên của biểu tượng Dai Ko Myo (Đại Quang Minh) xuất hiện trong thuật ngữ Thiền tông, được dịch là “kho báu của ánh sáng rạng ngời vĩ đại” – một cách nói về Phật tính hay “bản chất chân như” mà người tu hành chứng ngộ khi đạt giác ngộ

. Điều này cho thấy biểu tượng Sư phụ mang ý nghĩa tâm linh thâm sâu, không chỉ đơn thuần là sản phẩm mới. Quả thực, ký tự Đại Quang Minh cũng có mặt trong văn thư chùa Kurama, ngọn núi nơi Usui tu hành

, gợi ý rằng Usui có thể đã biết đến khái niệm này qua truyền thống Phật giáo.

Với hai biểu tượng Reiki còn lại (thường gọi là biểu tượng Sức mạnh – Cho Ku Rei và biểu tượng Hài hòa Tâm trí/Cảm xúc – Sei He Ki), nguồn gốc có phần phức tạp hơn. Tên gọi của chúng là tiếng Nhật, nhưng hình dạng đồ hình lại được cho là sự kết hợp giữa chữ viết Nhật Bản và dấu hiệu tượng trưng có yếu tố Sanskrit cổ

. Một giả thuyết do các nhà nghiên cứu Reiki đề xuất là biểu tượng Sei He Ki có thể bắt nguồn từ ký hiệu “Kiriku” – vốn đại diện cho âm tiết Phạn tự Hrih (chú âm của Đức Phật A-di-đà hoặc Quán Thế Âm trong Mật tông)

. Âm Hrih được liên tưởng tới lòng từ bi và trí tuệ viên mãn, có chức năng như “hạt giống tâm linh” khơi gợi năng lượng bi mẫn. Sự tương đồng này gợi ý rằng Usui hoặc các tiền bối của ông có thể đã chịu ảnh hưởng từ những biểu tượng Mật giáo và sử dụng chúng trong Reiki dưới hình thức giản lược và Nhật hóa.

Tóm lại, trước khi hệ thống Reiki ra đời, khái niệm về năng lượng vũ trụ (Reiki) và các biểu tượng linh thiêng để khai mở năng lượng đã tồn tại phân tán trong nhiều truyền thống. Tuy nhiên, công lao của Mikao Usui là đã tổng hợp và “kích hoạt” những yếu tố đó thành một hệ thống thực hành cụ thể. Ông đặt tên cho phương pháp chữa lành của mình là Usui Reiki Ryoho (臼井靈氣療法 – Trị liệu linh khí Usui)

, thừa nhận rằng đây là “phương pháp chữa bệnh bằng linh năng” dựa trên năng lượng vũ trụ. Tên gọi này cho thấy Usui ý thức rõ ông đang kế thừa khái niệm Reiki sẵn có (linh khí), nhưng đồng thời gắn nó với tên mình để đánh dấu sự sáng tạo hệ thống. Các biểu tượng Reiki mà ông truyền dạy có thể được xem là sự tái khám phá hoặc tùy biến từ kho tàng biểu tượng tâm linh sẵn có (trong Phật giáo, Thần đạo), được ông nhận thức hoặc “đốn ngộ” trong trải nghiệm trên núi Kurama. Vì lẽ đó, nguồn gốc của khái niệm Reiki và các biểu tượng Reiki là sự kết hợp giữa di sản tâm linh cổ truyền và sự chứng ngộ cá nhân của thầy Usui.

4. Sự hình thành các biểu tượng Reiki: Sáng tạo của Usui hay kế thừa từ truyền thống?

Một trong những khía cạnh bí ẩn và thú vị của Reiki là nguồn gốc thực sự của các biểu tượng Reiki. Câu hỏi được đặt ra: Liệu thầy Mikao Usui đã tự sáng tạo ra những biểu tượng này, hay chúng được “mặc khải” (thụ nhận) trong trải nghiệm tâm linh của ông, hoặc vốn đã tồn tại từ trước trong các truyền thống tâm linh khác và được ông đưa vào hệ thống Reiki? Dựa trên những chứng cứ hiện có, có thể đưa ra câu trả lời tổng hợp như sau: Usui không hoàn toàn tự chế tác mới các biểu tượng, mà chủ yếu là tiếp nhận và điều chỉnh chúng từ kho tàng biểu tượng sẵn có, thông qua quá trình tu tập và giác ngộ của mình.

Theo truyền thuyết Reiki, sau cú “chạm” năng lượng trên đỉnh đầu tại núi Kurama, Usui đã đạt được khả năng chữa lành và thấu hiểu một công thức tâm linh. Nhiều người kể rằng ông thấy “những ký tự sáng chói” trong trạng thái thiền định thâm sâu, gắn liền với năng lượng được trao truyền. Điều này ám chỉ khả năng Usui có thể đã thụ cảm các biểu tượng trong lúc khai ngộ, như một phần của thông điệp vũ trụ. Thật vậy, chính Usui đã đưa các biểu tượng này vào giảng dạy ở các cấp độ Reiki cao (Shoden, Okuden, Shinpiden). Ông coi chúng là công cụ thiêng liêng, chỉ truyền cho học viên đã được khai tâm (điều này duy trì qua truyền thống: biểu tượng Reiki được giữ bí mật, chỉ tiết lộ khi học viên được điểm đạo lên cấp tương ứng)

. Việc ông nhấn mạnh tính bí truyền cho thấy ông đánh giá cao sức mạnh của các biểu tượng và có lẽ tin rằng chúng đến với ông qua một kênh tâm linh đặc biệt hơn là do trí óc trần tục nghĩ ra.

Mặt khác, nghiên cứu lịch sử và ngôn ngữ cho thấy rõ ràng rằng các biểu tượng Reiki đều có hình thức trong hệ thống ký tự đã tồn tại (chữ Hán, chữ Phạn)

. Như đã đề cập, biểu tượng Dai Ko Myo là một thuật ngữ Thiền học về Phật tính, biểu tượng Hon Sha Ze Sho Nen ghép từ các chữ Nhật/Hán mang hàm ý triết lý về không-thời gian. Hai biểu tượng Cho Ku Rei và Sei He Ki có thể mang dáng dấp của những ký hiệu Mật tông. Điều này gợi ý rằng Usui có kiến thức hoặc tiếp cận với những biểu tượng này trước hoặc trong quá trình đạt ngộ. Thầy Usui là người nghiên cứu rộng, thông thạo văn hóa Trung Hoa và có thể đọc hiểu kinh sách cổ. Có giai thoại (dù chưa được xác thực đầy đủ) rằng trước khi lên núi, Usui đã tìm thấy một mật pháp chữa lành trong kinh điển Phật giáo (có thuyết nói ông đọc một đoạn trong kinh Lotus (Pháp Hoa) hoặc một kinh mật tông bằng tiếng Phạn) và đó là manh mối dẫn ông tới hành trình 21 ngày. Dù tính xác thực của câu chuyện này gây tranh cãi, khả năng Usui từng nghiên cứu các kinh chú có biểu tượng là hoàn toàn phù hợp với nền tảng học vấn của ông

. Bản thân ông cũng đưa 125 bài waka (hòa ca Nhật) của thiền sư Meiji vào giảng dạy, cho thấy ông rất chú trọng yếu tố thi ca biểu tượng trong tu luyện

Kết hợp hai mặt tâm linh và học thuật, chúng ta có thể hình dung quá trình hình thành biểu tượng Reiki như sau: Trong nhiều năm tu tập và nghiên cứu, Usui hấp thu tinh hoa từ Phật giáo (Tendai, Shingon, Zen) và có thể cả từ Thần đạo. Những biểu tượng/khái niệm như “Ánh sáng vũ trụ”, “Hạt giống từ bi (Hrih)”, “Không – Thời – Gian hợp nhất” đã nằm trong tiềm thức ông. Đến khi đạt trải nghiệm khai sáng, những yếu tố đó được kích hoạt mạnh mẽ và kết nối lại, giúp ông nhận ra ý nghĩa và cách sử dụng chúng trong chữa lành. Nói cách khác, Usui có lẽ “nhận được” các biểu tượng trong trạng thái thiền định siêu thức, nhưng cái ông nhận được thực ra là sự khai mở kiến thức biểu tượng truyền thống dưới một hình thức mới mẻ và sống động phù hợp cho thực hành Reiki.

Sự kế thừa này thể hiện rõ qua bằng chứng: William Lee Rand (một nhà nghiên cứu Reiki) nhận định rằng “các biểu tượng Reiki không phải độc quyền của Usui Reiki; chúng đã tồn tại trước khi Usui dùng chúng”, và nhiều khả năng Usui đã tiếp cận chúng qua kinh nghiệm huyền bí trên núi Kurama hoặc thông qua sự hướng dẫn từ các nhóm Phật giáo/Thần đạo mà ông từng học

. Ông cũng nhấn mạnh việc các biểu tượng đó có gốc gác Nhật Bản, do vậy giả thuyết Usui “phát hiện trong một bản kinh Phạn cổ” là kém thuyết phục

. Thay vào đó, kịch bản hợp lý là: Usui đã có sẵn hiểu biết hoặc được dạy về một số biểu tượng và công thức chữa lành (có thể từ thiền sư hay tài liệu ông tiếp cận), rồi trong khoảng khắc giác ngộ, ông lĩnh hội trọn vẹn cách dùng chúng, và sau đó truyền lại cho học trò trong hệ thống Reiki với một khuôn khổ mới.

Vì vậy, có thể kết luận: Mikao Usui không tự ý tạo mới hoàn toàn các biểu tượng Reiki, mà ông là người khám phá và tinh chỉnh chúng thành một phần của hệ thống Reiki. Ông sáng tạo ở chỗ kết hợp và trao cho các biểu tượng này một công năng và ngữ cảnh rõ ràng trong thực hành chữa lành. Một số biểu tượng có thể đã xuất hiện trong các truyền thống tâm linh từ trước, nhưng chính Usui đã “gọi tên” và đưa chúng vào sử dụng cụ thể. Điều này tương tự như việc một nhà khoa học phát hiện ra định luật tự nhiên – định luật vốn luôn tồn tại, nhưng cần người nhận ra và công bố. Trong tâm thức cộng đồng Reiki, các biểu tượng thường được coi vừa là di sản thiêng liêng của Usui, vừa là những cầu nối tới nguồn năng lượng vũ trụ vượt thời gian. Nhờ sự kết hợp sáng tạo và kế thừa đó của Usui, người thực hành Reiki ngày nay có những công cụ mạnh mẽ (các biểu tượng) để hỗ trợ ý định chữa lành, cho dù họ xem chúng là món quà Usui truyền lại hay là những cổ tự huyền bí mà ông đã khơi lại ánh sáng.

5. Dòng thời gian phát triển Reiki từ khởi nguyên đến hiện đại

Dòng thời gian:

1865 (15/8) – Mikao Usui sinh ra tại làng Taniai, tỉnh Gifu, Nhật Bản
. Ông lớn lên trong thời kỳ Minh Trị, được giáo dục cả truyền thống Á Đông và kiến thức phương Tây, và sớm tỏ ra quan tâm đến tâm linh và chữa lành.
~1900–1910 – Usui làm nhiều nghề và trải qua những giai đoạn khó khăn trong cuộc sống
. Ông vẫn tiếp tục học hỏi không ngừng về y học, tôn giáo (bao gồm cả Thiên Chúa giáo và Phật giáo), tâm lý và các phương pháp huyền môn. Có tài liệu cho rằng vào khoảng 1914, Usui trở thành một cư sĩ Phật giáo Tendai (xuất gia tại gia) và lấy pháp danh (có thể là “Gyohan”)
1915 – Theo hồi ức từ một học trò trong gia đình, khoảng năm 1915 Usui đã bắt đầu hướng dẫn một số kỹ thuật trị liệu tâm linh cho người thân (ví dụ như bà Suzuki san, em họ vợ ông)
. Điều này gợi ý ông đã thực hành tiền thân của Reiki trước năm 1920.
1922 (tháng 3) – Trong một khóa tu 21 ngày trên núi Kurama (gần Kyoto), Mikao Usui đạt trải nghiệm khai sáng Reiki: ông cảm nhận được luồng linh quang và năng lượng mạnh mẽ, từ đó khám phá ra phương pháp chữa lành bằng Reiki
. Sự kiện này được xem là mốc khai sinh hệ thống Reiki.
1922 (tháng 4) – Usui mở phòng khám và trường dạy Reiki đầu tiên tại Harajuku, Aoyama, Tokyo
. Ông đặt tên phương pháp của mình là “Usui Reiki Ryōhō” (臼井靈氣療法 – trị liệu linh khí Usui), chính thức truyền bá Reiki ra công chúng. Hàng trăm người tìm đến học và chữa trị.
1923 (tháng 9) – Đại động đất Kantō tàn phá Tokyo và vùng lân cận. Usui cùng các học trò dùng Reiki cứu giúp rất nhiều người bị thương và bệnh tật sau thảm họa
. Reiki nhờ đó được biết đến rộng rãi hơn, và Usui được chính phủ trao huân chương vì những đóng góp cứu tế (theo một số nguồn Nhật Bản).
1925 (tháng 2) – Do số người theo học tăng mạnh, Usui dời trung tâm về Nakano, ngoại ô Tokyo, mở rộng quy mô đào tạo
. Trong năm 1925, danh tiếng Usui lan khắp Nhật Bản, ông đi thuyết giảng và chữa bệnh ở nhiều tỉnh thành theo lời mời.
1926 (tháng 3) – Mikao Usui đột ngột qua đời vì đột quỵ vào ngày 9/3/1926 tại Fukuyama, khi đang đi truyền dạy xa
. Hưởng thọ 62 tuổi. Trước khi mất, ông đã truyền dạy Reiki cho hơn 2000 học viên và phong khoảng 16–20 người làm Shihan (Reiki Master/giáo viên) để họ tiếp tục sự nghiệp
. Các học trò đứng đầu (như Ushida Juzaburo, Taketomi Kan’ichi…) lập hội Usui Reiki Ryoho Gakkai để duy trì phương pháp của thầy.
1927 – Bia tưởng niệm Usui Sensei được dựng tại khu mộ gia đình Usui ở chùa Saihōji, Tokyo. Văn bia khắc câu chuyện cuộc đời và công đức của Usui, là nguồn tư liệu quý giá cho hậu thế về Reiki
1930s – Chujiro Hayashi (1880–1940), một đại đệ tử của Usui và nguyên là bác sĩ hải quân, mở phòng khám Reiki ở Tokyo năm 1931 sau khi tách khỏi Gakkai. Hayashi tinh chỉnh thêm một số thực hành (như phân nhóm vị trí đặt tay) và đào tạo nhiều học viên, trong đó có 13 Shihan trước khi ông qua đời năm 1940
1935 – Hawayo Takata (1900–1980), một phụ nữ người Hawaii gốc Nhật, đến Tokyo chữa bệnh và được Hayashi trị liệu bằng Reiki. Bà khỏi bệnh và bắt đầu học Reiki từ Dr. Hayashi. Năm 1937, Hayashi đích thân sang Hawaii giúp Takata thiết lập phòng mạch Reiki tại Honolulu.
1938 – Hayashi phong Takata làm Reiki Shihan – Takata trở thành người thừa kế dòng Reiki Usui-Hayashi ở phương Tây.
1941 – Hayashi qua đời (theo nhiều nguồn, ông tự chọn cái chết danh dự trong bối cảnh Thế chiến II). Sau đó, Takata là người duy nhất bên ngoài Nhật Bản truyền dạy Reiki trong vài thập kỷ.
1940s–1960s – Reiki tiếp tục được thực hành âm thầm tại Nhật Bản thông qua Gakkai (nhưng do chính sách khép kín sau chiến tranh, ít người phương Tây biết đến). Cùng thời, Takata thực hành Reiki tại Hawaii, nhưng chưa mở rộng mạnh mẽ sang lục địa Mỹ.
1970s – Hawayo Takata bắt đầu tích cực mở lớp dạy Reiki tại nhiều tiểu bang Hoa Kỳ và Canada. Bà tiêu chuẩn hóa việc giảng dạy (theo cách riêng) và thu học phí cao. Giai đoạn 1970–1980, Takata đào tạo tổng cộng 22 Reiki Master (Shihan) tại phương Tây
1980 (11/12) – Takata qua đời, để lại di sản Reiki cho 22 Master phương Tây. Sau đó, các học trò của bà (như Phyllis Furumoto – cháu ngoại Takata, Iris Ishikuro, Barbara Weber Ray, v.v.) bắt đầu tự tổ chức giảng dạy, dẫn đến sự hình thành các nhánh Reiki khác nhau ngoài Nhật Bản (Western Reiki).
1980s – Reiki lan rộng nhanh chóng ở Bắc Mỹ và châu Âu. Nhiều sách về Reiki bằng tiếng Anh được xuất bản (trước đó Takata dạy chủ yếu truyền khẩu, không cho ghi chép). Một số Master phương Tây quay về Nhật tìm hiểu thêm gốc rễ Reiki.
1985–1990 – Các nhà nghiên cứu như William L. Rand, Frank Arjava Petter, Walter Lübeck… kết nối với những người giữ truyền thống Reiki ở Nhật (như Hiroshi Doi, Kimiko Koyama của Gakkai, và bà Chiyoko Yamaguchi – học trò Hayashi). Kiến thức nguyên gốc từ Nhật Bản dần dần lộ diện, bổ sung cho dòng Reiki phương Tây.
1992 – Cuốn sách “Reiki Fire” của Frank A. Petter xuất bản, lần đầu công bố bản dịch bia mộ Usui và đính chính nhiều huyền thoại, gây chấn động cộng đồng Reiki quốc tế. Từ đây, người phương Tây mới biết chính xác tiểu sử Usui và hiểu rằng ông là Phật tử chứ không phải mục sư như chuyện xưa kể.
1990s – Reiki bùng nổ trên toàn cầu: hàng trăm nghìn người học Reiki khắp Bắc Mỹ, Châu Âu, Úc. Ở Nhật Bản, ngoài Gakkai, các dòng Reiki mới (như Jikiden Reiki do gia đình Yamaguchi – học trò Hayashi – truyền, bắt đầu mở lớp cho người phương Tây). Giao lưu Đông-Tây khiến kiến thức Reiki toàn diện hơn.
2000s – Reiki trở thành một trong những phương pháp trị liệu bổ sung phổ biến nhất thế giới. Nhiều bệnh viện và trung tâm y tế ở Bắc Mỹ, Châu Âu áp dụng Reiki cho bệnh nhân giảm đau, thư giãn. Năm 2007, Hiệp hội Bệnh viện Hoa Kỳ báo cáo có hơn 800 bệnh viện (15% trên toàn quốc) đưa Reiki vào dịch vụ chăm sóc
. Các tổ chức Reiki chuyên nghiệp và hội thảo quốc tế về Reiki diễn ra thường xuyên.
2010s – Số người thực hành Reiki trên thế giới được ước tính hàng triệu
. Nhiều nghiên cứu khoa học về Reiki được tiến hành (dù còn tranh cãi). UNESCO tại một số nước ghi nhận Reiki như di sản văn hóa phi vật thể (ví dụ: “Reiki – Nghệ thuật trị liệu bằng năng lượng” được đề xuất công nhận ở vài quốc gia).
2020s – Reiki tiếp tục phát triển đa dạng. Bên cạnh Usui Reiki truyền thống và dòng Reiki phương Tây, xuất hiện thêm biến thể như Karuna Reiki, Tummo Reiki, v.v. Tuy có khác biệt, đa số các dòng đều tôn vinh Mikao Usui là nguồn gốc. Reiki được công nhận rộng rãi như một liệu pháp bổ sung hỗ trợ giảm stress, cải thiện chất lượng sống. Đồng thời, cộng đồng khoa học tiếp tục nghiên cứu để hiểu rõ hơn về bản chất và hiệu quả của Reiki trong chăm sóc sức khỏe.

6. Dẫn chứng khoa học về Reiki và hiệu quả chữa lành

Mặc dù Reiki có nguồn gốc tâm linh, trong những thập kỷ gần đây đã có nhiều nỗ lực nghiên cứu thực nghiệm để kiểm chứng hiệu quả chữa lành bằng Reiki. Kết quả khoa học về Reiki cho đến nay còn gây tranh cãi, song một số nghiên cứu đã ghi nhận tác động tích cực của Reiki đối với sức khỏe thể chất và tinh thần. Chẳng hạn, một phân tích tổng hợp năm 2018 về Reiki đối với giảm đau (tổng hợp 4 thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng) cho thấy nhóm bệnh nhân được trị liệu Reiki giảm đau rõ rệt hơn so với nhóm chứng, với mức độ giảm đau đo bằng thang VAS có ý nghĩa thống kê

. Nghiên cứu này kết luận rằng Reiki “là một phương pháp hiệu quả trong việc làm giảm đau”

. Tương tự, một số thử nghiệm đã quan sát thấy Reiki giúp giảm các triệu chứng lo âu và trầm cảm cũng như cải thiện chất lượng giấc ngủ ở các nhóm bệnh nhân khác nhau. Một tổng quan hệ thống năm 2022 phân tích 14 nghiên cứu có đối chứng giả dược về Reiki cho sức khỏe tâm thần kết luận rằng Reiki thường cho hiệu quả giảm stress, lo âu, trầm cảm cao hơn giả dược (đặc biệt ở những người có triệu chứng nghiêm trọng)

. Bằng chứng được xếp hạng “chất lượng cao” cho hiệu quả giảm stress và trầm cảm lâm sàng, “trung bình đến cao” cho giảm lo âu lâm sàng

. Tuy nhiên, chính các tác giả cũng lưu ý rằng cỡ mẫu của các nghiên cứu còn nhỏ và vẫn cần thêm nhiều thử nghiệm với phương pháp khoa học chặt chẽ hơn để khẳng định chắc chắn kết quả

Nhiều nghiên cứu khác tập trung vào tác động sinh lý của Reiki. Ví dụ, Reiki đã được thử nghiệm như một liệu pháp bổ trợ cho bệnh nhân ung thư, bệnh nhân sau phẫu thuật, hoặc nhân viên y tế tuyến đầu (đặc biệt trong đại dịch) nhằm giảm căng thẳng. Một số nghiên cứu báo cáo rằng sau khi nhận Reiki, người tham gia có nhịp tim và huyết áp giảm, mức hormon stress (như cortisol) giảm, cũng như cảm giác thư giãn tăng lên. Một tổng quan năm 2015 về chất lượng cuộc sống cho thấy bệnh nhân ung thư nhận trị liệu Reiki có cải thiện về mặt tâm lý (giảm mệt mỏi, lo âu) so với nhóm chứng, mặc dù sự khác biệt không phải luôn luôn lớn. Ngoài ra, một số thử nghiệm thí điểm quan sát hiệu ứng placebo khá rõ: chỉ cần nằm nghỉ thư giãn cũng đã giúp giảm căng thẳng, nhưng nhóm Reiki thường giảm nhiều hơn một chút so với nhóm thư giãn thông thường

Đứng từ góc độ khoa học chính thống, Reiki vẫn bị xếp vào loại “giả khoa học” (pseudoscience) bởi vì chưa có cơ chế vật lý nào được chứng minh cho “năng lượng Reiki” và kết quả nghiên cứu còn chưa nhất quán. Các nhà hoài nghi chỉ ra rằng khái niệm “năng lượng sinh lực” chưa thể đo đạc bằng dụng cụ khoa học, và hiệu quả của Reiki có thể đơn thuần là nhờ thư giãn, gợi ý tâm lý hoặc hiệu ứng placebo

. Một bài phân tích phê bình trên tạp chí khoa học đại chúng (McGill OSS) năm 2020 nhận xét: Reiki cung cấp “một mục tiêu dễ bị công kích cho giới hoài nghi” vì nó dựa trên loại năng lượng chưa đo được, và nhiều báo cáo tích cực chỉ mang tính giai thoại

. Quả thật, nhiều thử nghiệm đối chứng giả dược khi thiết kế chặt chẽ đã cho kết quả lẫn lộn – một số cho thấy Reiki tốt hơn giả dược một chút, nhưng một số khác lại không tìm thấy khác biệt đáng kể. Do đó, các cơ quan y tế chính thống thường kết luận rằng bằng chứng ủng hộ Reiki chưa đủ mạnh. Chẳng hạn, một bài tổng quan trên Medical News Today ghi: “Có tranh cãi quanh Reiki, vì các nghiên cứu lâm sàng chưa chứng minh được hiệu quả của nó; tuy nhiên, nhiều người nhận Reiki báo cáo trải nghiệm tích cực”

. Tuyên bố này phản ánh tình trạng chung: người sử dụng Reiki thường cảm thấy thư thái, giảm đau, ngủ ngon hơn, nhưng khoa học thì chưa xác định được bao nhiêu phần trăm hiệu quả đó là do Reiki hay do yếu tố tâm lý, tự nhiên.

Mặc dù còn tranh cãi, giới y học bổ sung vẫn đánh giá Reiki là tương đối an toàn và hữu ích như một liệu pháp hỗ trợ. Reiki không đòi hỏi uống thuốc hay can thiệp xâm lấn, do đó hầu như không có tác dụng phụ vật lý. Nhiều bệnh viện lớn trên thế giới đã đưa Reiki vào chương trình chăm sóc tích hợp. Ví dụ, ở Mỹ có các trung tâm như Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, Trung tâm ung thư Memorial Sloan Kettering, v.v., đều có tình nguyện viên hoặc nhân viên cung cấp Reiki cho bệnh nhân ung thư, bệnh nhân phẫu thuật để giúp họ thư giãn. Hơn 800 bệnh viện tại Hoa Kỳ được báo cáo chính thức có cung cấp Reiki (tính đến 2007)

– con số này đến nay có thể còn tăng. Điều này cho thấy mặc dù khoa học chưa hoàn toàn lý giải, Reiki đã đạt được mức độ chấp nhận nhất định trong cộng đồng y tế như một phương pháp chăm sóc toàn diện hướng tới thân-tâm.

Nhìn chung, về mặt khoa học:

Bằng chứng tích cực: Reiki có thể giúp giảm đau, lo âu, trầm cảm mức độ nhẹ đến trung bình; cải thiện cảm giác thư giãn, giảm nhịp tim, huyết áp; hỗ trợ bệnh nhân ung thư về mặt tâm lý; giúp nhân viên y tế giảm stress
Hạn chế: Nhiều nghiên cứu quy mô nhỏ, phương pháp chưa tối ưu, khó tách bạch hiệu ứng thực sự của Reiki khỏi placebo. Chưa có cơ chế khách quan cho năng lượng Reiki (giả thuyết về “trường sinh học” vẫn đang nghiên cứu).
Khuyến nghị: Các bài báo khoa học thường kêu gọi cần thêm nghiên cứu với mẫu lớn và thiết kế chặt chẽ hơn
. Dù vậy, họ cũng ghi nhận Reiki an toàn, chi phí thấp và có thể “cải thiện một số mặt sức khỏe” nên việc kết hợp Reiki như liệu pháp bổ sung cho trị liệu tâm lý, giảm đau, giảm stress là hợp lý trong nhiều trường hợp

Từ góc độ người thực hành, trải nghiệm chủ quan về Reiki thường rất tích cực – điều này cũng có giá trị trị liệu riêng. Nhiều bệnh nhân mô tả cảm giác ấm áp, bình an, giảm đau sau mỗi buổi Reiki, ngay cả khi không thể giải thích bằng khoa học. Chính vì vậy, Reiki vẫn tiếp tục được ưa chuộng. Trong tương lai, nếu có thêm nghiên cứu chất lượng cao chứng minh lợi ích cụ thể và làm sáng tỏ cơ chế (ví dụ nghiên cứu về thay đổi sinh hóa hoặc hình ảnh não bộ khi nhận Reiki), Reiki có thể nhận được sự công nhận rộng rãi hơn của giới khoa học. Còn hiện tại, Reiki đứng ở vị trí lưng chừng: được hàng triệu người trên thế giới tin dùng và báo cáo hiệu quả, nhưng vẫn chưa hoàn toàn thuyết phục được cộng đồng khoa học khó tính. Dù sao, như một phương pháp hướng đến sự hài hòa thân tâm và hỗ trợ quá trình tự chữa lành, Reiki đã và đang góp phần tích cực trong chăm sóc sức khỏe theo hướng toàn diện (holistic health).

frontiersin.org - pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - takingcharge.csh.umn.edu - takingcharge.csh.umn.edu - medicalnewstoday.com - mcgill.ca - pubmed.ncbi.nlm.nih.gov - reikiforliving.org - reiki.org - ihreiki.com - en.dharmapedia.net

Page updated

Google Sites

Report abuse